Sanat tarihinde Puantilizm yani Noktacılık akımı, 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarında Fransa’da gelişmeye başlayıp daha sonra tüm Avrupa’ya yayılan modern bir sanat akımıdır. Noktacılık akımı, teknikten doğan bir sanat akımıdır. İnce bir hassasiyet ile bu akım sanatta adeta illüzyon yaşar ve yaşatır.
Puantilizm tekniğin sanat akımına dönüşümü tarihsel süreçte, sanattaki evrimi temsil eden en değerli yolculuklardan biri olmuştur. Bugünkü yolculuğumuz sanat tarihinde Puantilizm akımının nasıl geliştiği, sanat akımının tekniği ve bu sanat akımını temsil eden sanatçılar üzerine olacak. Dolayısıyla bu yolculuğa eşlik etmek bir sanatsever için oldukça değerli bir deneyim olabilir.
Noktacılık akımı, 19. yüzyılın sonlar ve 20. yüzyılın başlarında Fransa’da Yeni İzlenimci (Neo Empresyonist) sanatçılar, tarafından sıklıkla kullanılan bir resim tekniğiydi. Teknik, zamanla öyle popüler oldu ve yaygınlaştı ki bugün geriye dönüp sanat tarihine doğru baktığımızda Puantilizm bir sanat akımını temsil eder. Sanat tarihinde kültürel bir arka plana, bir propagandaya, tarihi, diplomatik ya da toplumsal bir olaya dayanmadan yalnızca teknikten gelişen bir sanat akımıdır.
Sanatçıların, felsefi sanatsal düşüncelerine eşlik eden ve klasik sanatı yıkıp yerine yepyeni bir modern akım doğurma hevesi ile başladı. Birçok insan modern sanatı üretmenin klasik sanatı üretmeye göre daha kolay olduğunu düşünür. Çünkü modern sanatta emek her zaman az gibi görünür fakat Puantilizm akımı ince ince işlenen tekniği ve sanatçının hayallerinde kalan görüntü ile birleşince oldukça etkileyicidir. Öyle ki noktacılık sanat akımı günümüz teknolojisine dahi ışık tutmuştur. Televizyon veya dijital ekranların çalışma strateji Puantilisittir.
Fransızca “point” kelimesinden türetilen “pointillisme” kelimesinden gelir. Sanat tekniğinin 1880’li yıllarda gelişmesi ile birlikte birçok sanat eleştirmeni, sanatçılara ‘’Puantilist’’ diyerek eleştiride bulunuyorlar. Eleştirmenlerin hakaret amacıyla söyledikleri bu kelime o dönemde aşağılama anlamı içeriyordu. Fakat günümüzde hem aşağılama anlamını yitirmiş hem de sanat akımına adını vermiştir.
Noktacılık akımının tekniği oldukça hassas, zor ve profesyonellik isteyen bir tekniktir. Bu resim tekniğinde, küçük küçük renkli noktalar birbirine karıştırılmadan doğru yerlere konularak bütün bir resim oluşturulur. Yani bakıldığında aslında görülen resimde bir çizim yoktur. Açıkçası bir resim de yoktur. Görülen şey, sadece renkli noktalar bütünüdür. Fakat bu renkli noktalar öyle uygun yerlere konulur ki bizler bir resim bütünü görürüz.
Noktalar doğru yerde olduğu sürece insan beyni illüzyon yaşar ve resmi bir bütün görür. Yani sanatçı, kullandığı bu etkileyici teknik ile âdeta sihir yapar ve sanatçının bu teknikteki en büyük kaygısı bu sihri yaratma içgüdüsüdür. Sanatın ve sanatçının büyülü gücü de bu illüzyonun içindedir. Puantilizm esasında bir noktalama tekniğidir. Sanatçı, nokta ile resim yapar. Sanatçılar, paletlerindeki boyaları birbirine karıştırmadan direkt nokta şekilde tuvale uygularlar. Yapılan eser, nihayetinde renkli bir noktalar bütünüdür. Fakat noktalar doğru renkler ile doğru yerlere yerleştirildiği için insan zihni bu noktaları bir bütün resim olarak algılar.
Sanat tarihine bakıldığında noktacılık akımını temsil eden sanatçılar arasında genellikle Fransız Neo Empresyonist sanatçılar yer alır. Puantilizm, teknikten doğma bir sanat akımı, öncelikle Fransız sanatçılar tarafından keşfedilmiştir ve bir süre sonra tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Teknik zamanla popülerleşince sanat akımı haline gelmiştir.
Oldukça zor ve emek isteyen bu akımın sanatçıları ve onların sanat eserleri ise zamanla öne çıkmıştır. Georges Seurat, Paul Signac,Camille Pissarro, Henri-Edmond Cross ve Henri Martin gibi pek çok sanatçı puantilistler arasında yer alır. Sanat tarihinde popüler bazı Puantilizm örneklerini inceleyecek olursak; Grande Jatte Adası'nda Bir Pazar Öğleden Sonrası, Seurat'nın La Parade, Köprü, Asnieres’te Banyo İçin Son Çalışma isimli eserleri, Sinac’tan Avignon Papalık Sarayı gibi eserler sanat tarihindeki popüler resimler arasında yer alır.
Yukarıdaki ürünümüze görsele tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Paul Signac, Puantilizm sanat akımının önemli isimlerinden biridir. Capo di Noli, Avignon Papalık Sarayı gibi eserleriyle sanat tarihine damga vurmuştur. Özellikle manzara resimleriyle bilinen Signac, zor teknikle ince detaylarla manzarayı derin derin işlemiştir. Büyük emek isteyen bu sanat akımında özellikle geniş perspektifli derin manzara resimlerini işlemek oldukça büyük bir emekti.
Paul Signac’ın resimlerinin bazılarına modern bir yaklaşım ile bakarsak analog fotoğrafları andırır. Bu resimlerden biri ise Tablohane’de de bulunan Cassis, Cap Lombard, Opus eseridir. Dağ ve manzara görüntüsünün görüldüğü bu eserde güneş yansımalarının tonları oldukça etkileyicidir. Eseri izleyenin aklında bir soru uyanır. Bu eser bir gün batımına mı aittir yoksa gündoğumuna mı? Eseri Tablohane’den satın alarak manzara tablosu olarak duvarlarınızda hayat verebilirsiniz.
Seurat, Puantilizmin en güçlü sanatçılarından biridir. En ünlü eseri, Grande Jatte Adası'nda Bir Pazar Öğleden Sonrası isimli eseridir. Bu eser, Seurat’ın noktasal etkili desen çalışmasına örnektir. Sanatçının Noktacılık akımına ilgili duyması ise 1879 yılında İzlenimcilerin bir sergisinden çok etkilenmesiyle başladı. Daha sonrasında özel çalışmalarını bu teknik üzerinden ilerletmeye çalıştı. İyi bir desenci olduğunu ortaya koyduğu eserler ile kendini âdeta görünür kıldı.
Yeni İzlenimcilik akımının kurucularından Seurat, zıt renkleri küçük noktalar halinde bir araya getirdi. Sanata farklı bir yön getirerek Yeni İzlenimcilik akımı optik bir karışıma dayandırmıştır. Böylece Fransa’da Yeni İzlenimci sanat akımında adeta devrim yarattı. İzlenimciliği kurallarına karşı çıkan sanatçı yaklaşık yedi yıl içinde Yeni İzlenimci-Puantilist akıma örnekler sunan harika eserler vermiştir.
Yukarıdaki ürünümüze görsele tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Henri-Jean Guillaume Martin, Palais-Royal’deki büyük duvar resimleriyle tanınır. Resim kariyerine başlarken, Rönesans’ın büyük ustalarından Masaccio ve Giotto’yu izledi. Birçok salona resim yapan sanatçı, kariyerinde pek çok ödül aldı. Sanat kariyerine Empresyonizm ve Post-Empresyonizmle başlayan sanaçı ilerleyen yıllarda Puantilist tekniğini benimsedi. Genellikle manzara resimleri ve çalışan insanları resimlerine konu etmiştir.
Henri-Jean Guillaume Martin; çalışan, emek veren insanları kadın ve erkek ayrımına gitmeden gerçek yaşamdan Yeni İzlenimci-Puantilist eserler vermiştir. Bu eserlere örnek resimlerden birisi ise Yaz veya Çim Biçme Makineleri olarak bilinen Summer or Mowers isimli eseridir. Lirik ve realist bu eser, hem bir tiyatro sahnesi hem de yaşamın kendisi gibi görünür. Bu bakımdan eser oldukça etkileyicidir. Puantilizm akımının temsilcisi olan bu eseri Tablohane’den satın alarak, dilerseniz kanvas, MDF ve cam tablo modellerinde esere duvarlarınızda hayat verebilirsiniz
Camille Pissarro, sanat tarihinde İzlenimcilik ve Yeni İzlenimcilik akımlarına olan katkılarıyla bilinir. Fakat bunların dışında özellikle meslektaşları Paul Cezanne ve Paul Gauguin’e yaptığı yardımlarla da öne çıkar. Sanatçının erken dönem eserlerindeki üslubu, salon sanatı olarak da bilinen klasik sanatı temsil ediyordu. Üst sınıfa hitap eden bu sanat, dönemin toplumsal zevklerine hitap etmiyordu.
Pissarro, hocası Camille Corot’un sanatından çok etkilendi. ‘’Plein air’’ olarak adlandırılan doğaya izleyerek resmetmekten çok hoşlandı. Çağdaşı olan hemen hemen tüm sanatçılardan hem çok etkilendi hem de etkiledi. Yeni izlenimci sanatçıların Puantilizm akımına yönelmesi onu da etkiledi ve bu üstün emek isteyen tekniği Pissarro da sanatına pelesenk etti.
Önceki yazımıza https://www.tablohane.com/blog/frida-ve-diego-ask-sanat-ve-aci-1242 adresinden ulaşabilirsiniz.